PNÖMOKOK AŞISI KİMLERE YAPILMALI?
Türkiye’de 7 bileşenli konjuge pnömokok aşısı (KPA-7)Kasım 2008’de uygulamaya girmiştir.Nisan 2011 tarihinden sonra KPA-13 aşısı Ulusal Aşı Takvimine girmiştir. Yani 2011 Nisan ayından sonra doğan ve Ulusal Aşı Takvimine göre aşıları tamamlanmış olan herkes KPA-13 ile aşılanmıştır.
Hangi Kronik Hastalığı Olanlara Pnömokok Aşısı Yapılabilir?
– Hiçbir kronik hastalığı olmasa bile 65 yaş ve üzerindekiler
–Kronik kalp hastalığı olanlar
– Kronik akciğer hastalığı olanlar (astım hastaları dâhil)
– Diabetes mellitus hastaları
– BOS kaçağı olan hastalar
– Kohlear implant hastaları
– Orak hücreli anemi ve diğer hemoglobinopati hastaları
– Fonksiyonel ya da anatomik aspleni olan hastalar
– HIV enfeksiyonu, kronik renal yetmezlik, nefrotik sendromu içeren immün sistemi baskılanmış kişiler,
– Radyasyon terapisi ya da immunsupresif tedavi verilen hastalar
– Hodgkin hastalığı ve malign kanserler lenfoma, lösemi, yaygın malignensi hastaları
– Solid organ transplantasyonu olmuş hastalar
– Konjenital ya da edinsel immun yetmezlikleri olan hastalar
– Multiple miyelom hastaları
– Alkolizm hastaları
– Kronik karaciğer hastalığı olanlar
KPA Aşısı Kaç Doz Yapılır?
Ulusal Aşı Takvimine göre bebeklere 2. ay, 4.ay ve 12. ayda olmak üzere 3 doz KPA aşısı yapılmaktadır. Erişkin risk grubunda olanlara ise (özel durumlar hariç) tek doz KPA aşısı yapılmaktadır.
Aşının Koruyuculuk Süresi Ne Kadardır?
Bu konuda çalışmalar halen devam etmekle beraber aşının ömür boyu koruyucu olduğu düşünülmektetir. Uygulamada da bu varsayıma göre hareket edilmektedir.
Kaç Çeşit Pnömokok Aşısı Vardır?
2 çeşit pnömokok aşısı vardır.
1-Asmlerde bebeklere rutin olarak uyguladığımız 13 bileşenli konjuge pnömokok aşısı (KPA)
2-Eczanelerde satılan 23 bileşenli polisakkarit pnömokok aşısı (PPA23)
Önce Hangi Pnömokok Aşısı Yapılmalıdır?
Pnömokok aşısı uygulanması gerekli olduğunda, ilk olarak KPA13 uygulanmalıdır. KPA13 aşısından 1 yıl sonra PPA23 aşısı yapılmalıdır. İstisnai durumlarda bu 1 yıllık süre KPA13 aşısının yapıldığı tarihten en az 8 hafta sonrasında olmak üzere azaltılabilir.
İlk olarak PPA23 aşısı yapılmış ise en az 1 yıl sonra KPA13 aşısı yapılır.
KPA Aşısının Birden Fazla Yapılmasının Gerektiği Hastalık Var mıdır?
Yaştan ve aşılanma durumundan bağımsız olarak hematopoetik kök hücre alıcılarınatransplantasyon sonrası 6. ayda başlamak üzere 2 şer ay arayla 3 doz KPA13 uygulanır. Transplantasyon sonrası 24. ayda graft versus host hastalığı olmayanlarda PPA23 aşısı uygulanır.
Şemalarla Anlatım
| Yaş (ay) | Önceki Aşılanma Durumu1 | Uygulama Şeması |
| <23 ay | Hiç aşısız | 2-4 doz (Yaşına ve aşı takvimine uygun KPA-13 aşısı uygulanır)
(<2yaşta PPA-23 uygulanmaz) |
| 24-71 ay | En az 2 doz olmak üzere KPA13 ile yaşına göre tam aşılı ise | 1 doz PPA23 |
| Aşılanmamış ya da KPA7 ile 3 doz veya daha az aşılanmış olanlar. (Bu gruptakiler en fazla 1 doz KPA13 almış olsa bile) | 8 hafta arayla iki doz KPA13, en az 8 hafta sonra PPA232 | |
| 4 doz KPA7 ya da yaşına uygun tamamlanmış KPA7 uygulaması var, | 1 doz KPA13 (KPA7 den en az 8 hafta sonra), en az 8 hafta sonra PPA232 | |
| 72 ay-18 yaş3
|
KPA13 ve PPA23 almamış | 1 doz KPA13, en az 8 hafta sonra PPA23 |
| KPA13 almış, PPA23 almamış | Son KPA13’den en az 8 hafta sonra PPA23 | |
| PPA23almış, KPA13 almamış | Son PPA23’den en az 8 hafta sonra KPA13 | |
| 19-64 yaş3 | KPA13 ya da PPA23 almamış | 1 doz KPA13, en az 8 hafta sonra PPA23 |
| 1 ya da daha fazla PPA23 | PPA23 den en az 1 yıl sonra 1 doz KPA13 | |
| 65 yaş ve üzeri
|
Daha önce PPA23 ve KPA 13 almamış | 1 doz KPA13 en az 8 hafta sonra 1 doz PPA234 |
| 1 ya da daha fazla doz PPA23 almış | PPA23 den en az 1 yıl sonra 1 doz KPA13 | |
| 65 yaşından önce, 1 ya da daha fazla doz PPA23 almış | 1 doz PPA23 aldıysa
PPA23 den en az 1 yıl sonra KPA13, KPA13’den en az 1 yıl sonra ve PPA23’den en az 5 yıl sonra olmak üzere 1 doz PPA23 |
|
| 2 doz veya fazla PPA23 yapılmış ise PPA23 den 1 yıl sonra KPA13 |
1Aşı durumu bilinmiyor ise hiç pnömokok aşısı ile aşılanmamış gibi değerlendirilmelidir.
2 PPA23 ile aşılanma hikâyesi yok ise uygulanır.
3Bu gruptaki kişilerde eşlik eden immun yetmezliği olmadığı durumda; kronik kalp hastalığı, kronik akciğer hastalığı, diabetes mellitus, alkolizm, kronik karaciğer hastalığı gibi, sadece PPA23 aşılaması yeterlidir. Ancak öncesinde KPA13 aşısı yapıldığında etkinliği artar. Bu durumda KPA13 sonrasında PPA23 en az 1 yıl aralıkla uygulanır.
4Bu gruptaki kişilerde eşlik eden immun yetmezliği olmadığı durumda; sadece kronik kalp hastalığı, kronik akciğer hastalığı, diabetes mellitus, alkolizm, kronik karaciğer hastalığı gibi bir durum var ise KPA13 sonrasında PPA23 en az 1 yıl aralıkla uygulanır
Altta Yatan Kronik Hastalığı Olmayan Sağlıklı 65 Yaş ve Üzeri Kişiler için Pnömokok Aşılama Şeması:
- ≥65 yaş, öncesinde pnömokok aşısı uygulanmamış kişiler:
KPA13 PPA23
≥1 yıl sonra
- 65 yaş ve üzerinde PPA23 aşısı uygulanmış kişiler:
≥65 yaş, PPA23 aşısı KPA13
≥1 yıl sonra
- 65 yaş öncesinde bir veya daha fazla PPA23 uygulanmış kişiler:
<65 yaş, PPA23 aşısı KPA13 PPA23
≥1 yıl sonra 1 yıl sonra
5 yıl sonra
- 65 yaş öncesinde KPA13 uygulanmış ancak hiç PPA23 uygulanmamış kişiler:
KPA13 PPA23
≥1 yıl sonra
- 65 yaş öncesinde KPA13 uygulanmış ve bir veya daha fazla doz PPA23 uygulanmış kişiler
KPA13 PPA23
≥1 yıl sonra
ve
PPA23 PPA23
≥5 yıl sonra
Bilgiler Türkiye Halk Sağlığı Kurumu’nun Risk Grubu Aşılamaları konulu yazısından alınmıştır. Detaylı bilgi için ilgili yazıya bakınız.
Dr. Harun Mesut ATMACAOĞLU
